Giriş
Tüketici haklarının korunması, sürdürülebilir bir ekonomik sistem ve piyasa düzeni için kritik bir öneme sahiptir. 7529 sayılı Kanun, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve bazı diğer kanunlarda yapılan kapsamlı değişikliklerle tüketici haklarını daha ileri bir seviyeye taşımayı hedeflemiştir. Bu kanunla, tüketici işlemlerinde dijitalleşme, doğrudan satış sistemleri, elektronik ticaret ve vergi düzenlemeleri gibi alanlarda önemli yenilikler getirilmiştir. Ayrıca, idari yaptırımlar güçlendirilerek piyasa aktörlerinin daha sorumlu davranması sağlanmaya çalışılmıştır.
Bu makalede, 7529 sayılı Kanun’un getirdiği değişiklikler kapsamlı bir şekilde ele alınarak, yapılan düzenlemelerin içeriği, amacı ve etkileri analiz edilecektir.
1. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklikler
a. Mesafeli ve Kalıcı Veri Saklayıcıyla Yapılan Sözleşmeler
Dijitalleşen dünya ile birlikte mesafeli sözleşmeler ve kalıcı veri saklayıcılarla yapılan işlemler daha yaygın hale gelmiştir. Kanunun 22, 31 ve 32. maddelerine yapılan eklemelerle, bu sözleşmelere hukuki geçerlilik kazandırılmış ve tüketici hakları genişletilmiştir:
22. Madde Değişikliği: Yazılı ibaresinden sonra “veya mesafeli” ifadesi eklenmiştir. Bu düzenleme, mesafeli satış sözleşmelerinin yazılı sözleşmelerle eşdeğer kabul edilmesini sağlamaktadır.
31. ve 32. Maddeler: Kalıcı veri saklayıcılarla (örneğin, e-posta, USB cihazları) yapılan sözleşmeler, tüketicinin haklarını koruyacak şekilde yazılı işlemlerle denk hale getirilmiştir.
Bu değişiklikler, çevrim içi alışveriş ve dijital hizmetlerde daha güvenli bir ortam yaratmayı hedeflemektedir.
b. Doğrudan Satış Sisteminin Düzenlenmesi (47/A Maddesi)
Doğrudan satış sistemleri, tüketiciler ve satıcılar arasındaki aracısız iletişimi temel alır. Ancak bu sistem, kötüye kullanımlar ve piramit sistemleriyle karıştırılarak tüketiciler için risk oluşturabilmektedir. 7529 sayılı Kanun, doğrudan satış sistemlerini düzenleyerek aşağıdaki yenilikleri getirmiştir:
Sistemin Tanımı: Doğrudan satış sistemi, iş sözleşmesiyle bağlı olmayan temsilciler tarafından yapılan, tüketicilere yönelik mal veya hizmet satışını kapsar.
Şirketlere Yönelik Şartlar:
Doğrudan satış şirketinin bir sermaye şirketi olması zorunludur.
Sistem, yeni üyeler kazandırmaya dayalı değil, mal ve hizmetlerin doğrudan satışına yönelik olmalıdır.
Tüketicinin Korunması:
Tüketiciler, satın aldıkları mal veya hizmet için 30 gün içinde cayma hakkına sahiptir.
Cayma hakkı, cezai şart ödemeden kullanılabilir.
Satıcılara Yönelik Kısıtlamalar:
Doğrudan satıcılardan sisteme dahil olmaları için herhangi bir giriş ücreti alınamaz.
Satıcılar, mal veya hizmet almaya zorlanamaz.
Bu düzenleme, kötü niyetli sistemlerin önüne geçerek hem tüketicileri hem de doğrudan satıcıları korumayı hedeflemektedir.
c. İdari Para Cezalarının Artırılması (77. Madde)
Tüketici haklarını ihlal edenlere yönelik yaptırımlar daha caydırıcı hale getirilmiştir. İhlal türüne göre uygulanacak idari para cezalarının detayları aşağıdaki tabloda sunulmaktadır:
Aykırılık Türleri ve İdari Para Cezaları: Ayrıntılı Tablo
Aykırılık Türü | Ceza Alt Sınırı (TL) | Ceza Üst Sınırı (TL) | Açıklama |
Yerel düzeyde yayın yapan televizyon kanalı | 110.000 | 1.100.000 | Yerel televizyon kanalları aracılığıyla gerçekleşen, tüketici haklarını ihlal eden reklam veya içerikler için uygulanır. |
Ülke genelinde yayın yapan televizyon kanalı | 2.210.000 | 22.100.000 | Ülke çapında yayın yapan televizyon kanallarında gerçekleşen, tüketiciyi yanıltıcı reklam ve içerik ihlalleri için uygulanır. |
Süreli yayınlar (gazeteler, dergiler vb.) | Süreli yayınlar (gazete, dergi vb.) aracılığıyla yapılan ihlallerde, yerel ve ulusal televizyon yayınlarına verilen ceza oranlarının yarısı uygulanır. | ||
Yerel düzeyde veya uydu üzerinden yayın yapan radyo kanalı | 60.000 | 600.000 | Yerel radyo kanallarında veya uydu üzerinden yapılan yayınlarda tüketici haklarına aykırı içerik veya reklamlarda uygulanır. |
Ülke genelinde yayın yapan radyo kanalı | 600.000 | 6.000.000 | Ulusal çapta yayın yapan radyo kanallarında gerçekleşen tüketici haklarına aykırı yayınlar için uygulanır. |
Uydu üzerinden yayın yapan televizyon kanalı | 600.000 | 6.000.000 | Uydu televizyon yayınlarında gerçekleşen tüketici haklarına aykırı reklam veya içerik ihlalleri için uygulanır. |
İnternet aracılığıyla yapılan aykırılıklar | 600.000 | 6.000.000 | İnternet platformları üzerinden yapılan ve tüketici haklarını ihlal eden yanıltıcı içerik, reklam veya satış uygulamalarında uygulanır. |
Kısa mesaj (SMS) ile yapılan aykırılıklar | 280.000 | 2.800.000 | Yanıltıcı veya tüketici haklarına aykırı içeriklerin kısa mesaj yoluyla gönderilmesi durumunda uygulanır. |
Diğer mecralar (broşür, açık hava reklamları vb.) | 60.000 | 600.000 | Broşür, billboard veya diğer geleneksel reklam mecralarında gerçekleşen tüketici haklarına aykırı içerik ve uygulamalarda uygulanır. |
Gayrisafi gelirini beyan etme yükümlülüğü bulunmayanlar hakkında | 50.000 | 50.000 | Gayrisafi gelirini beyan etme yükümlülüğü bulunmayanlar hakkındauygulanır. |
Bu cezalar, tüketici haklarının ihlal edilmesi durumunda daha etkili bir yaptırım mekanizması oluşturmayı amaçlamaktadır. Reklam Kurulu, cezaları belirlerken ihlalin boyutunu, neden olunan zararı ve failin ekonomik durumunu dikkate alacaktır.
2. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Değişiklikleri
a. Lisans Ücretlerinin Hesaplanmasında Yenilikler
6563 sayılı Kanun’un ek 4. maddesinde yapılan değişikliklerle elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yönelik lisans ücretlerinin hesaplanmasında şu düzenlemeler getirilmiştir:
Yurt dışına yapılan satışlar lisans ücretine dahil edilmeyecektir.
Yatırım teşvik belgeli projelere yönelik harcamalar, net işlem hacminden düşülecektir.
%15'in altındaki sınır aşımları dikkate alınmayacaktır.
b. Geçici Düzenlemeler
2024 ve 2025 yıllarına ilişkin geçici maddelerle teşvik belgeli yatırımlar için avantajlı bir lisans ücreti hesaplama yöntemi uygulanacaktır. Bu düzenleme, elektronik ticaret şirketlerini daha fazla yatırım yapmaya teşvik etmektedir.
3. Vergi Usul Kanunu Değişiklikleri
a. Yatırım Dönemi Enflasyon Düzeltmesi
Yapılan değişiklikle, yatırım dönemindeki enflasyon düzeltmeleri özel bir fon hesabında izlenecek ve dönem kazancına aktarılmayacaktır. Bu düzenleme, şirketlerin yatırım dönemindeki mali yüklerini hafifletmeyi hedeflemektedir.
b. Tasfiye ve İflas Sürecinde Düzeltmeler
Tasfiye ve iflas durumundaki şirketlerin geçmişe yönelik enflasyon düzeltmesi yapmalarının önüne geçilmiştir. Ayrıca, tasfiyeden vazgeçilmesi veya iflasın kaldırılması halinde yapılacak işlemler de ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
4. Kıyı Kanunu Değişiklikleri
6502 sayılı Kanuna eklenen düzenlemeyle bazı alanlarda Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) kurulmasına olanak tanınmıştır. Bu düzenleme, sanayi altyapısını geliştirmeyi ve bölgesel kalkınmayı desteklemeyi hedeflemektedir.
Değerlendirme
7529 sayılı Kanun, tüketici haklarının korunmasında önemli bir adım atmıştır. Özellikle doğrudan satış sistemlerinin düzenlenmesi, elektronik ticaret şirketlerine yönelik teşvikler ve idari para cezalarının artırılması gibi değişiklikler, tüketicilerin korunmasını güçlendiren kapsamlı bir çerçeve sunmaktadır.
Sonuç
7529 sayılı Kanun, tüketici haklarını genişletirken piyasa düzenine yönelik önemli yenilikler getirmiştir. Dijitalleşen ekonomi ve gelişen ticaret sistemlerine yönelik getirilen düzenlemeler, hem tüketiciler hem de ticari aktörler için uzun vadede olumlu etkiler yaratacaktır. Bu kapsamda, kanunun uygulanması sürecinde kamu ve özel sektörün uyum içinde hareket etmesi önem taşımaktadır.
Comentários